"We moeten onze slaap serieus gaan nemen"

Ongeveer de helft van de personen die bevraagd werden in ons onderzoek geeft aan dat ze niet goed slapen. Welke is de meest voorkomende slaapstoornis en wanneer kan je eigenlijk spreken over een slaapstoornis?

Slapeloosheid blijft veruit de meest voorkomende slaapstoornis. We maken allemaal weleens korte periodes van slapeloosheid door, maar voor 10 tot 15% van de bevolking is dit een chronisch probleem. In vele gevallen komen onze klachten ook voort uit (on)bewuste keuzes: we slapen te weinig of we kiezen ervoor om minder te slapen om meer uit onze dag te halen. Daarnaast speelt slaaphygiëne een grote rol. Smartphones in bed of het aanhouden van onregelmatige dag-nachtritmes ondermijnen de slaapkwaliteit. 

Toch hebben ook vele slaapstoornissen een medische oorsprong. Ademhalingsproblemen zoals apneu of nachtelijke beenbewegingen kunnen er allemaal voor zorgen dat de slaapkwaliteit sterk achteruit gaat. Hoewel slaap in elk van deze gevallen verstoord is, zijn het vooral deze laatste categorie waar er gespecialiseerd medische begeleiding nodig is. 

Tegelijk doen nog altijd een aantal hardnekkige misvattingen over slaap de ronde. Zo houden sommige mensen er een ander slaappatroon op na tijdens het weekend, terwijl de slaapbehoefte wel degelijk onveranderd blijft van dag tot dag. Ook het idee dat we slaap kunnen “inhalen” klopt maar gedeeltelijk. Op zeer korte termijn kan je inderdaad een aantal korte nachten compenseren met een dutje of eens wat langer uitslapen, maar chronisch slaaptekort opgebouwd over weken of maanden is onmogelijk om in te halen.

Toch blijkt uit de cijfers dat de overgrote meerderheid van de respondenten terecht vindt dat slaap een belangrijke impact heeft op hun gezondheid. Als dit besef bestaat, waarom wordt er dan toch weinig actie ondernomen?

We moeten onze slaap serieus gaan nemen én hiernaar handelen. We weten intussen bijvoorbeeld ook allemaal dat roken de gezondheid schaadt, we weten allemaal dat sport gezond is en dat GSM’en achter het stuur levensgevaarlijk is. Maar toch zijn er nog steeds een groot aantal mensen die hun gedrag niet aanpassen op basis van deze kennis. Blijvende gedragswijzigingen heeft tijd nodig en dit vereist meer dan enkel kennis.

Veel kan zonder begeleiding thuis al gebeuren. Zo moet de slaapkamer echt een “slaap-kamer” zijn, een ruimte die dient om te slapen en voor intimiteit, en waar alle andere stimulerende activiteiten zoals televisie kijken gebannen moeten worden. Op een vast tijdstip opstaan, lichte maaltijden nuttigen, stimulerende substanties zoals cafeïne vermijden, en voldoende bewegen overdag zijn allemaal belangrijke stappen om beter te gaan slapen. Indien dit geen oplossing biedt moet er met de huisarts gekeken worden naar oplossingen, maar als ook dit geen soelaas zou brengen, moet de stap naar een gespecialiseerd slaapcentrum en slaapspecialist gezet worden, omdat de aanpak op dat moment een specifieke aanpak vereist. 

Belangrijke observatie is ook dat 45% van de respondenten die aangeeft moeilijk te slapen aangeeft dat volgens hen stress hier een belangrijke rol in speelt. Heeft stress echt zo een invloed op onze slaap en wat kunnen we hieraan doen?

Zeker. Wanneer we stress ervaren maakt ons lichaam een hele reeks stoffen aan die onze slaap kunnen verstoren. We geraken minder eenvoudig in slaap of we slapen minder vast, wat op zijn beurt irritatie en bijkomende spanning kan meebrengen. 

De meest permanente oplossing hiervoor is logischerwijze het wegnemen van de stressfactoren, maar dit is niet altijd evident. Toch zijn er hier ook stappen die genomen kunnen worden. Ademhalingsoefeningen overdag kunnen ervoor zorgen dat we gemakkelijker opgestapelde spanning kunnen evacueren. Ook een piekerdagboek, waarin personen hun bedenkingen systematisch van zich af kunnen schrijven kan hierbij helpen. 

Maar als dit niet helpt moet er opnieuw gekeken worden naar mogelijke onderliggende oorzaken. Met stress of zonder stress, te vaak zien mensen slaap als iets vanzelfsprekend. Toch heeft slaap een te grote impact op onze gezondheid, zowel mentaal en fysiek om hier niet bewust mee om te springen. 

Welke rol kan technologie spelen in het verbeteren van onze slaapkwaliteit en waar ziet u hiervoor de grootste opportuniteit?

Technologische ontwikkelingen kunnen mogelijks op relatief korte termijn een significante plaats innemen, zowel met betrekking tot de diagnose als de behandeling van verschillende slaapstoornissen. 

Zo zijn er bijvoorbeeld reeds kwalitatieve apps die mensen kunnen begeleiden bij hun stressmanagement, gevalideerde online cursussen voor mensen die lijden aan chronische slapeloosheid, toestellen die de hoeveelheid diepe slaap bij gezonde slapers kunnen helpen boosten, of activiteitstracers die met behulp van verfijnde algoritmes mensen kunnen helpen gedurende een langere periode een inschatting van hun slaapstructuur te maken en hun dag-nachtritme te monitoren. 

Tenslotte is het nog wachten op simpelere en goedkopere toestellen die in de eerste lijn kunnen worden ingeschakeld voor de screening van slaapapneu.